Skin Fundamentals
A brief glance of the skin and its how it works.
Η επιφάνεια το δέρματος αποτελεί το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος τόσο ως προς το βάρος του όσο και ως προς την επιφάνεια του. Ο μέσος άνθρωπος έχει επιφάνεια δέρματος μεταξύ 1,5 m2 και 2,00 m2, με πάχος από 0,5mm στα βλέφαρα, έως 4mm στις παλάμες και στα πέλματα των ποδιών. Επίσης, η επιφάνεια του δέρματος ζυγίζει περίπου το 16% του συνολικού βάρους του ανθρώπου.
Οι λειτουργίες του δέρματος είναι οι παρακάτω:
- Προστατευτική λειτουργία: Το δέρμα λειτουργεί ως ο φραγμός που προστατεύει τον οργανισμό από περιβαντολλογικούς παράγοντες όπως τα μικρόβια, τους τραυματισμούς, την πίεση, τις χημικές ουσίες και την ακτινοβολία.
- Ρυθμιστική λειτουργία: Ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος μέσω της εφίδρωσης και των τριχών και λειτουργεί ως πηγή σύνθεσης της Βιταμίνης D.
- Αισθητικότητα: Το δέρμα αποτελείται από ένα εκτεταμένο δίκτυο νευρικών κυττάρων, τα οποία εντοπίζουν και μεταφέρουν τις αλλαγές που εισπράττουν από εξωτερικούς παράγοντες. Λειτουργώντας ως δέκτες του ανθρώπινου σώματος, έχουν την ιδιότητα να μεταφέρουν την αίσθηση του ζεστού, του κρύου, του αγγίγματος, του πόνου, κ.τ.λ.
- Λειτουργία απορρόφησης: Η επιδερμίδα αποτελεί έναν όξινο μανδύα που εμποδίζει την εισχώρηση διαφόρων βλαβερών ουσιών στον οργανισμό.
- Έκκριση: Οι σμηγματογόνοι αδένες εκκρίνουν σμήγμα για να διατηρήσουν την ομοιόσταση του δέρματος.
- Λειτουργία αποβολής: Μέσω των ιδρωτοποιών αδένων γίνεται απέκκριση νερού και περιττών ουσιών για τον οργανισμό.
Η ανατομία του δέρματος
Το δέρμα αποτελείται από τρεις βασικές στιβάδες:
- Επιδερμίδα: είναι η εξωτερική στιβάδα του δέρματος και το πάχος της ποικίλει ανάλογα με το σημείο του σώματος και τον όγκο του νερού που συγκρατεί.
- Χόριο: είναι η στιβάδα του δέρματος που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την επιδερμίδα.
- Λιπώδης ή Υποδόριος Ιστός: είναι η τρίτη και βαθύτερη στιβάδα που συγκεντρώνει τον λιπώδη ιστό.
Επιδερμίδα
Εφόσον αποτελεί το εξωτερικό στρώμα του δέρματος, είναι και το προστατευτικό κάλυμμα του ανθρώπινου σώματος. Κερατινοκύτταρα παράγονται στην βασική στιβάδα του δέρματος και μετακινούνται μέσα από την επιδερμίδα μέχρι να ολοκληρώσουν τον κύκλο της ζωής τους στην κεράτινη στιβάδα. Η επιδερμίδα απαρτίζεται από τις παρακάτω υποστιβάδες:
Βασική στιβάδα (stratum basale) - απαρτίζεται από κερατινοκύτταρα που υφίστανται κυτταρική διαίρεση και ευθύνονται για την εξέλιξη της επιδερμίδας. Επίσης, στη βασική στιβάδα συγκεντρώνονται μελανοκύτταρα που προστατεύουν τα κύτταρα από τις UV ακτινοβολίες.
Ακανθωτή στιβάδα (stratum spinosum) - αποτελείται από επίπεδα και πολύπλευρα κύτταρα. Τα δεσμοσώματα που συγκρατούν ενωμένα τα κύτταρα έχουν αγκαθωτή όψη παρατηρώντας τα στο μικροσκόπιο. Όσο τα κύτταρα μετακινούνται κατα τη διάρκεια της κινητικότητας τους γίνονται ακόμα πιο επίπεδα. Αυτή η στιβάδα περιλαμβάνει επίσης δενδρικά κύτταρα μεσεγχυματικής προέλευσης (langerhans) τα οποία υποστηρίζουν την ανοσοποιητική λειτουργία του δέρματος.
Κοκκώδης στιβάδα (stratum granulosum) - εκεί συγκεντρώνονται τα νεκρά κύτταρα που περιέχουν ξεχωριστούς κόκκους.
Διαυγής στιβάδα(stratum lucidum) - είναι ένα φράγμα που δημιουργείται από διάφανα κύτταρα τα οποία διαπερνά το φώς. Αυτά τα κύτταρα εμφανίζονται μόνο στις περιοχές με παχύ δέρμα όπως είναι οι παλάμες και οι πέλματα των ποδιών.
Κεράτινη στιβάδα (stratum corneum) - αποτελείται από συσσωρευμένα νεκρά κύτταρα τα οποία έχουν αποβληθεί και αντικατασταθεί από νέα. Αυτή η στιβάδα είναι σημαντική γιατί διατηρεί τη φυσική υγρασία της επιδερμίδας (NMF).
Η μείωση της φυσικής υγρασίας της επιδερμίδας έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της επιδερμικής απώλειας υγρασίας (TEWL) προκαλώντας ξηρότητα και φλεγμονές. Η πρωτεΐνη κερατίνη και η διπλή στιβάδα λιπιδίων γύρω από κάθε κύτταρο, βοηθούν στην ενυδάτωση δρώντας ως υγραντικές ουσίες και αποτρέποντας την εξάτμιση της υγρασίας. Έστω και μία μικρή απώλεια επιδερμικής υγρασίας που θα συμβεί μέσα στην κεράτινη στιβάδα, μπορεί να είναι πολύ σημαντική για την υγεία της επιδερμίδας. Σε αυτή την περίπτωση, η επιδερμίδα τίθεται σε κίνδυνο και γίνεται πολύ ευαίσθητη.
Χόριο
Η δεύτερη στιβάδα του δέρματος κάτω από την επιδερμίδα αποτελείται από πολύ ευαίσθητο αγγειακό δίκτυο, κολλαγόνο, ελαστίνη και δικτυωτές ίνες. Συγκροτείται από δύο υποστιβάδες:
Θηλώδης υποστιβάδα - είναι η ανώτερη στιβάδα του χορίου και συγκροτείται από χαλαρό συνδετικό ιστό ο οποίος αποτελείται από μεγάλο αριθμό νευρικών ινών, τριχοειδή αγγεία, νερό και κύτταρα. Οι ίνες του κολλαγόνου σχηματίζουν ένα αραιότερο δίκτυο σε σύγκριση με τη δικτυωτή στιβάδα.
Δικτυωτή υποστιβάδα - περιλαμβάνει την εξωκυτταρική μήτρα (ECM), αιμοφόρα αγγεία, λεμφαδένες, νεύρα, σμηγματογόνους αδένες, ιδρωτοποιούς αδένες και ινώδεις και ελαστικούς ιστούς.
Η εξωκυττάρια μήτρα (ECM) - είναι ένζυμα όπως η κολλαγενάση και η ελαστάση και ευθύνονται για τη διάσπαση και την ανακύκλωση των πρωτεϊνών όπως του κολλαγόνου και της ελαστίνης. Οι μεταλλοπρωτεϊνάσες μήτρας είναι ωφέλιμες σε κάποιο βαθμό γιατί καταπολεμούν τους περιβαντολλογικούς παράγοντες όπως την ατμοσφαιρική μόλυνση και άλλους εξωγενείς παράγοντες. Όμως, όταν εμφανίζεται μεγάλος αριθμός τέτοιων ενζύμων, η ανεπιθύμητη διάσπαση των υγιών πρωτεϊνών επιφέρει την πρόωρη γήρανση της επιδερμίδας.
Οι μεταλλοπρωτεϊνάσες μήτρας (MMP) - are enzymes such as collagenase and elastase and are responsible for the breakdown and recycling of proteins like collagen and elastin. MMP are beneficial to a certain extent and fight environmental factors such as pollution and other free radicals. When too many of these enzymes are present, the result is an unwanted breakdown of healthy proteins and extrinsic aging.
Οι σμηγματογόνοι αδένες - είναι μικροί αδένες που παράγουν τη λιπαρότητα του δέρματος και αποτελούνται από μικρούς σάκους των οποίων οι πόροι είναι οι θύλακες της τρίχας. Εκκρίνουν σμήγμα που λιπαίνει και αποτρέπει την απώλεια υγρασίας από το δέρμα. Αυτοί οι αδένες βρίσκονται σε όλα τα μέρη του σώματος μας, με εξαίρεση τις παλάμες και τις πέλματα των ποδιών. Επίσης, αυτοί οι αδένες συνδέονται με τις ανδρογόνες ορμόνες (ανδρικές ορμόνες) και αυξάνουν την παραγωγή του σμήγματος κατα τη διάρκεια της εφηβείας.
Οι ιδρωτοποιοί αδένες - είναι σωληνοειδείς αδένες οι οποίοι βρίσκονται σε αφθονία σε όλο μας το σώμα με κυρίαρχα σημεία τις παλάμες, τις πατούσες, το μέτωπο και τις μασχάλες. Οι ιδρωτοποιοί αδένες ρυθμίζουν την θερμοκρασία του σώματος και βοηθούν στην αποβολή τοξινών από το σώμα. Υπάρχουν δύο τύποι ιδρωτοποιών αδένων που βρίσκονται στο δέρμα: ο εκκρινικός αδένας και ο αποκρινικός αδένας.
Οι Ιδρωτοποιοί Αδένες Εκκρινικός αδένας - εκκρίνει ιδρώτα του οποίου η σύνθεση είναι 99% νερό και 1% άλατα και λιπαρότητα. Δε συνδέεται με τον θύλακα της τρίχας και ανταποκρίνεται στη θερμοκρασία ώστε να μένει το σώμα δροσερό.
Αποκρινικός αδένας - ενεργοποιείται στην εφηβική ηλικία. Αυτοί οι αδένες είναι μεγαλύτεροι και βαθύτεροι από τους εκκρινικούς αδένες και συνδέονται με τον θύλακα της τρίχας. Οι αποκρινικοί αδένες παράγουν παχύτερο έκκριμα από ό,τι οι εκκρινικοί αδένες και περιέχουν φερομόνες οι οποίες βγάζουν έντονη μυρωδιά.
Λιπώδης ή Υποδόριος ιστός
Είναι η παχύτερη στιβάδα του δέρματος, βρίσκεται ακριβώς κάτω από το χόριο και αποτελείται από λιποκύτταρα, αιμοφόρα αγγεία, νεύρα και την παροχή λεμφών. Παρέχει ομαλότητα στο περίγραμμα του σώματος, περιέχει λίπος το οποίο είναι χρήσιμο για την ενέργεια του και λειτουργεί ως προστατευτικός φραγμός για το εξωτερικό δέρμα.